Atıf için: Dolmaz, M. (2018). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Maket Kullanımına Yönelik Öğrenci Görüşleri, Uluslararası Alan Eğitiminde Materyal Sempozyumu, İstanbul, TÜRKİYE, 3-5 Mayıs 2018, ss. 130-132.
Sosyal Bilgiler Öğretiminde Maket Kullanımına Yönelik Öğrenci Görüşleri
Dr. Mustafa DOLMAZ
Özet
Artık günümüz dünyasında eğitim ve öğretim faaliyetleri öğrenci merkezli yapılmaktadır. Öğrenciyi merkeze alan öğretim programlarında en önemli hususlardan biri de materyal kullanımıdır. Materyal kullanımı öğrencinin derse olan ilgisini artırır, soyut kavramların somutlaştırılmasını sağlar. Materyal kullanımı Sosyal Bilgiler dersi için ayrı bir önem taşır. Sosyal bilgiler konuları her ne kadar gerçek hayatla ilgili olsa da büyük oranda soyut konulardır. Bu konular ve kavramlar ne kadar somutlaştırılırsa dersin hedef kazanımlarının gerçekleşme ihtimali o kadar fazladır. Derste kullanılacak materyaller hazır alınabileceği gibi öğrenci veya öğretmen tarafından da hazırlanabilir. Bilhassa öğrenciler tarafından materyal hazırlanması öğrenciye öğrenme sürecinin sorumluluğunu taşıma şansı verecektir. Sınıf ortamında eskiye oranla materyal kullanım sıklığında gözle görülür bir artış olsa da henüz yeterli bir kullanımdan bahsetmek mümkün değildir. Öğretim ortamında kullanılabilecek, uygun maliyetli, yapımı kolay ve öğretici materyallerin tasarımı ve kullanılması eğitim ortamına kalite katacaktır. Bu amaçla, 7. Sınıf Türk Tarihinde Yolculuk ünitesinde yer alan İstanbul’un Fethi konusunu işlemek için bir maket tasarlanmış, maketle ilgili 7. Sınıf öğrencilerinin görüşleri alınmıştır.
Araştırmanın Amacı
Bu çalışmada, öğrencilerin eğitim-öğretim ortamında ilgi çekici bir materyal olan maketle ders işlenmesi konusundaki görüşleri tespit edilmek istenilmiştir. Bu ana amaç doğrultusunda;
1: Öğrenciler sosyal bilgiler dersinde materyal kullanımına yönelik görüşleri nelerdir?
2: Maketle yapılan Sosyal Bilgiler dersine yönelik görüşleri nelerdir?
3: Öğrenciler derste kullanılan materyalin hangi özelliklerini beğenmiştir/beğenmemiştir?
4: Öğrenciler bundan sonraki dersleri de maketle işlemek isterler mi?
Araştırmanın Yöntemi
Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Doküman inceleme: araştırma konusuyla ilgili görsel veyahut her türlü yazılı dokümanın incelenmesi sürecidir.
Evren-Örneklem
Araştırmanın evrenini Sivas il merkezinde, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında bir devlet okulunun 7. Sınıf düzeyinde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise bu okulda okuyan öğrencilerden rastgele seçilmiş 10 öğrenci oluşturmaktadır.
Veri Toplama Araçları
Öğrencilerin materyal hakkındaki görüşlerini alabilmek amacıyla açık uçlu sorulardan oluşan bir görüşme formu hazırlanmış, uzman görüşleri doğrultusunda forma son hali verilmiştir. Formda şu sorular yer almaktadır.
1: Sosyal bilgiler dersinde materyal kullanmak ister misiniz?
2: Maketle gerçekleştirilen sosyal bilgiler dersine yönelik görüşleri nelerdir?
3: Derste kullanılan materyali beğendiniz mi? Beğendiyseniz neden? Beğenmediyseniz neden?
4: Bundan sonraki dersleri de materyalle işlemek ister misiniz ?
Verilerin Toplanması ve Analizi
Araştırmadan elde edilen veriler nitel araştırmalar için önerilen yöntemlerden biri
olan betimsel analiz yöntemi ile çözümlendi. Betimsel analizde elde edilen veriler görüşülen görüşmecilerden elde edildiği biçimde, herhangi bir değişim yapılmadan alıntılar şeklinde aktarılır. Farklı kişilerin aynı soru hakkındaki düşüncelerinin görüşülenlerden elde edildiği tarzda aktarılması esastır.
Bulgular ve Yorum
Birinci alt amaca yönelik öğrencilerin sosyal bilgiler dersinde materyal kullanımına yönelik olumlu tutum takındığı ve öğrencilerin tamamının derste materyal kullanmak istediği bulgusuna erişilmiştir. Öğrenciler dersi ders kitabı yerine materyallerden öğrenmek istemektedir. İkinci alt amaca yönelik öğrencilerin maketle yapılan dersini sevdiği bulgusuna erişilmiştir. Öğrenciler maketleri derste daha sık kullanmak istemektedirler. İstanbul’un Fethi gibi tarihsel bir olayın maket üstünde gösterilebilecek kadar somutlaştırılması öğrencilerin dersi sevmesinin en önemli nedenidir ve bu öğrenci görüşlerinden anlaşılmaktadır. Üçüncü alt amaca yönelik bulguya göre: öğrencilerin çoğu makette maliyeti düşük ancak görsele hitap eden malzemelerin kullanılması, dikkat çekici olması, görsellerin gerçeğe çok benzemesi yönünü beğenmişlerdir. Beğenilmeyen yönü ise maketin uzaktan tam olarak görülemeyecek şekilde tasarlanmış olmasıdır. Dördüncü alt amaca yönelik bulgulara göre öğrenciler bundan sonraki derslerde de maketlerden sosyal bilgiler dersinde yararlanmak istemektedir.
Sonuç ve Öneriler
Öğrenciler sosyal bilgiler ders konularının öğretiminde materyal kullanımına sıcak bakmaktadır. Özellikle maket kullanarak işlenen derslere yönelik öğrencilerin olumlu bir tutum takındığı gerçeği araştırma sonuçları ile bir kez daha ortaya çıkmıştır. Araştırmadan elde edilen bir diğer sonuç öğrencilerin maketlerin basit ve uygun fiyatlı malzemelerden oluşmasına rağmen etkileyici bir görsel materyal olmasını beğendikleri ancak uzak mesafeler için tasarımın uygun olmadığını ve bu materyalin kalabalık öğrenci gruplarında etkili kullanılamayabileceğini sonucuna erişilmiştir. Öğrencilerin sonraki dersleri de zaman zaman maketlerle işlemek istemesi araştırmadan elde edilen bir diğer sonuçtur. Bu sonuçlar doğrultusunda şu önerilerde bulunulabilir: Maketlerin sosyal bilgiler öğretmenleri tarafından derste kullanılması önerilmektedir. Öğretmenler öğrencilerin kolay erişebilecekleri, maliyeti düşük maketleri derste kullanmalıdır. Maketler kullanılırken avantaj ve dezavantajları göz önünde bulundurulmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Maket Kullanımı, Sosyal Bilgiler, İstanbul’un Fethi.